“Mijn droom is dat de bruinvis de nieuwe zeehond wordt”
Onderwatergeluiden van scheepvaart, baggerwerkzaamheden en windparken verstoren bruinvissen op de Noordzee. Maar hoe is dat in de Waddenzee? Dat moet een vierjarig onderzoek naar onderwatergeluiden van de Waddenvereniging en de Rijksuniversiteit uitwijzen. Het Waddenfonds steunt het initiatief, dat € 1,6 miljoen kost met ruim 9,5 ton. Tijdens het onderzoek komen op diverse plekken in het water hydrofoons die klikgeluiden van het zeezoogdier opvangen. Een gesprek met projectleider en marien ecoloog Belinda Burtonshaw (35) van de Waddenvereniging.
Hoe gaat het onderzoek in zijn werk?
Burtonshaw: “We hangen onder water op diverse steeds wisselende plekken in totaal twaalf microfoons op. Die hebben een grote range en vangen geluiden op. Bruinvissen maken continu geluid om voedsel te vinden en om te navigeren. De bruinvis is een indicatorsoort voor andere onderwaterdieren. Als een bruinvis verstoord wordt kun je ervan uitgaan dat dit ook geldt voor andere vissen en schelpdieren. Het geluid van menselijke activiteiten vergelijken we met dat van bruinvissen. Dit onderzoek is ook bedoeld om te weten te komen waar in de Waddenzee bruinvissen precies leven. We weten nog weinig over deze soort. In die zin is dit een pioniersproject.”
De gegevens zetten we in grafieken. Dan zie je op welke frequentie de opgenomen geluiden zitten. Die van de bruinvis leggen we over die van andere waargenomen menselijke geluiden. Zo kun je registreren waar en wanneer er sprake is verstoring. Misschien zie je bijvoorbeeld dat op plekken waar door de jaren heen veel onderwatergeluiden zijn, minder bruinvissen voorkomen.”
Wat kun je daar mee?
Burtonshaw: “Je kunt aanbevelingen doen voor beleidsmakers en beheerders van de Waddenzee. Of je kunt in gesprek met medegebruikers zoals bijvoorbeeld Defensie om in bepaalde maanden niet te vliegen. We zijn wel realistisch. Je kunt niet de hele Waddenzee tot stiltegebied maken. Het Waddengebied wordt ook gebruikt door mensen en we moeten ervan kunnen blijven genieten. Maar wel zo dat de Waddenzee wel een natuurgebied kan blijven.”
Er komt ook een meldpunt voor bruinvissen
Burtonshaw: “Ja, we willen graag weten op welke plekken bruinvissen voor komen. Niet in het hele gebied hebben we onderwatermicrofoons. Daarom vragen we hulp van mensen, die er varen. Zij kunnen via een digitaal meldpunt aangeven waar en wanneer ze een bruinvis hebben gezien. Dat levert ons meer data en informatie op.”
Ook komen er expedities naar bruinvissen. Waarom?
Burtonshaw: “We willen dit zoogdier bekender maken door vaartochten te organiseren. Iedereen kent de zeehond, maar bijna niemand de bruinvis. Mijn droom is dat de bruinvis de nieuwe zeehond wordt. Onder het schip hangen we een hydrofoon. Vorig jaar hebben we dit uitgeprobeerd met een ondernemer in Lauwersoog. Toen zagen en hoorden we bruinvissen. Een bruinvis maakt voortdurend een klikgeluid. Als hij een prooi ziet wordt dat klikken steeds sneller tot het overgaat in een soort zoem.’’