Stop plastic van Stad naar Wad

Onderzoek brengt probleem in kaart

Verreweg het grootste deel van de plastic soep in de Waddenzee is afkomstig van het vaste land. Volgens onderzoek zou 75 % van de plastic troep via rivieren en kanalen worden aangevoerd. Noria Sustainable Innovators uit Delft brengt momenteel met het project Van Stad naar Wad in kaart hoeveel plastic afval uit de stad Groningen in het Waddengebied belandt. Arnoud van der Vaart van Noria Sustainable Innovators vertelt wat het project precies behelst.

Wat onderzoeken jullie precies in het project Stop plastic van Stad naar Wad?

Het project Stop plastic van Stad naar Wad levert veel nieuwe praktijkkennis op over het gedrag van plastic in het Waddengebied en de route die plastic aflegt van de stad Groningen naar de Waddenzee. Wij zeggen altijd je moet analyseren én verwijderen voor een preventieve bronaanpak. Het doel is een betaalbare en effectieve methode om plastic te verwijderen. Daarnaast kunnen waterbeheerders en overheden deze kennis gebruiken om maatregelen in te zetten om de hoeveelheid plastic in de Waddenzee terug te brengen. Wij doen dit project mede in opdracht van Rijkswaterstaat, Waterschap Noorderzijlvest, Gemeente Groningen en Groningen Seaports. Hiermee betrekken we direct belangrijke stakeholders voor dit probleem. Het project is gestart in 2021 en duurt tot februari 2024.

Kan je voorbeelden geven wat jullie precies doen Stop plastic van Stad naar Wad?

Voor het analyseren van de plastics kijken wij naar het transportgedrag en de hoeveelheden die in de Waddenzee komen. Voor het transportgedrag maken wij gebruik van plastic objecten voorzien van GPS sensoren. Voor het in kaart brengen van de hoeveelheden installeren wij camera’s. Deze camera’s maken beelden van het drijvende plastic, met ons model kunnen we door middel van kunstmatige intelligentie de hoeveelheden plastic die naar de Waddenzee drijven in kaart brengen. Voor het verwijderen van het plastic zetten wij onze vangsystemen in om op meerdere locaties te testen wat het effect van deze vangsystemen is. Onze twee vangsystemen – de CirCleaner en de CanalCleaner – zijn ontworpen om op een eenvoudige manier plastic te verwijderen en ze zijn bovendien visvriendelijk. In dit project nemen we de ecologische impact van de systemen ook mee als onderzoeksvraag. Dit is in het Waddengebied een nog belangrijker onderdeel van ons werk.

Waarom kiezen voor een curatieve en preventieve aanpak. Waarom gaan die twee volgens jullie zo goed samen?

Wij merken door onze ervaring in de laatste jaren dat hét plastic afval probleem niet bestaat. Het is een enorm groot probleem, maar ook een probleem die per locatie sterk kan verschillen. Zo is het plastic afval probleem dicht bij steden erg verschillend met bijvoorbeeld het plastic afval probleem in havens. Dit vraagt om een verschillende aanpak curatief, maar zeker ook preventief. Door actief te analyseren en plastic te verwijderen (curatief) krijg je inzicht in de bron van plastic. Dat kunnen productcategorieën en producenten zijn, maar ook mogelijke consumentengroepen. Afhankelijk van dit inzicht werkt een bepaalde preventieve aanpak het meest effectief. Op deze manier kan je morgen dus al beginnen met het stoppen van de stroom plastic naar de Waddenzee en kan je zeer effectief de kraan dicht draaien voor de lange termijn.

Hoe bedreigend is plastic afval voor de Waddenzee. Kun je aangeven wat de impact is van het huidige afval dat in de zee terecht komt?

De continue stroom plastic afval die in de waddennatuur terecht komt, vormt een grote bedreiging voor mens, dier en milieu. De eigenschappen die de toepassing van plastics in ons dagelijks leven mogelijk maakten, zorgen nu juist voor het probleem. Plastics zijn stevig en hebben een lange levensduur. Echter, ze zijn niet biologisch afbreekbaar. Onder bepaalde condities valt plastic uit elkaar in microplastics die giftige stoffen bevatten. Organismen krijgen deze microplastics binnen, direct of indirect via de voedselketen. Ook bij biologisch afbreekbare plastics is het nog steeds gevaarlijk voor deze dieren, omdat de afbraaktijd vaak vele jaren is bij de temperatuur van het water. Biologische plastics lossen dus een deel van het probleem op. Op dit moment is er ook nog erg veel onbekend over de impact op milieu, mens en dier. Daarom helpen projecten zoals deze en onderzoeken enorm om samen hier meer over te leren.

Wanneer is jullie onderzoek klaar en kunnen de bevindingen effectief ook in de rest van het Waddengebied worden ingezet?

Het project is gestart in 2021 en duurt tot februari 2024. De eerste resultaten zijn nu al bij ons bekend, in 2023 gaan we nog een jaar lang meten en monitoren volgens een bepaald protocol. De bevindingen uit dit project gaan we ook op een symposium in 2024 delen in een zo breed mogelijk bereik. Wat we hier doen in Groningen kan namelijk ook heel goed ingezet worden in de provincies Friesland en Noord-Holland en ook het Duitse en Deense deel van het Waddengebied.

Mocht je als lezer van dit artikel samen met Noria willen leren óf in Friesland of Noord-Holland een vergelijkbaar project willen opzetten dan kun je het beste contact opnemen met Arnoud van der Vaart (arnoud@noria.earth).