“Water als hefboom” in het Waddengebied

Interview met Bert Wijnsma en Titian Oterdoom

Het Investeringskader Waddengebied (IKW) wil drie pilots starten op Texel, Terschelling en in Harlingen voor het zoeken van nieuwe oplossingen rondom klimaatadaptatie. Hierbij wordt onderzocht of de methodiek “Water as leverage” (Water als hefboom) geschikt is. Kern daarvan is dat diverse partijen al vroeg met elkaar om tafel gaan en zo tot een vernieuwende, integrale en opschaalbare oplossing komen rondom watervraagstukken als berging van zoet water, veiligheid, biodiversiteit en slibproblemen. Bert Wijnsma van Investeringskader Waddengebied (IKW) en Titian Oterdoom van Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW) verwachten veel van de innovatieve aanpak.

Er zijn nu verkennende gesprekken gaande rond Water as Leverage. Hoe kwamen die tot stand?

Oterdoom: “Vorig jaar deed voorzitter Karin Lochte van de Waddensea Board tijdens de Klimaatadaptatieweek de oproep om in het Waddengebied gezamenlijk in te spelen op klimaatverandering. Samen met watergezant Henk Ovink zijn we daarna vanuit PRW begonnen met de verkenning van een Waddenprogramma. Ovink werd in 2012 door president Obama gevraagd te helpen, nadat orkaan Sandy grote delen van New York had verwoest. In zijn aanpak ging het niet alleen om schadeherstel, maar werd bij nieuwe ontwerpen rekening gehouden met toekomstige water- en klimaatproblemen.”

Wat maakt deze aanpak zo bijzonder?

Oterdoom: “Vaak pakken we vraagstukken sectoraal aan. Dit valt onder de gemeente, dat onder het Rijk, dit weer onder het waterschap. Bij deze methodiek komen diverse betrokken partijen al in een eerste verkennende fase van een proces bijeen. Behalve de initiatiefnemers ook overheden, potentiële financiers, bewoners en uitvoerders. Het is dus een inclusieve benadering, waarbij elk zijn kennis en inzichten inbrengt. Partijen tillen elkaar op in creativiteit. Daardoor zie je kansen die je bij een sectorale aanpak niet ziet.” 

Wijnsma: “Neem als voorbeeld de nieuwe dijkconcepten. Nu de zeespiegel stijgt door klimaatverandering kun je zeeweringen niet meer ophogen zoals vroeger. Je wilt dijken ontwikkelen die meegroeien met de zeespiegelstijging. Denk aan een dubbele dijk of de brede groene dijk. Niet blijven hangen in oplossingen die twintig jaar geleden golden. Water as Leverage is een zoektocht. Niemand heeft aan het begin een oplossing. Alle belangen worden besproken. Door de interactie die ontstaat, ontdek je samen hoe je tot toekomstbestendige en inclusieve oplossingen kunt komen.”

Wat zijn de voordelen van Water as Leverage?

Oterdoom: “Een proces gaat sneller omdat je tot realistische oplossingen komt, die financieel haalbaar zijn. Door de verbondenheid van partijen ontstaat er dynamiek.”

Wijnsma: “Dat je integrale oplossingen kiest die toekomstbestendig zijn. Een voordeel is ook dat bij de start van een project potentiële financiers al aan tafel zitten. Dan is direct duidelijk of er budget voor is en of het kans van slagen heeft.”

Texel, Terschelling en Harlingen verkennen nu of ze Water as Leverage willen toepassen. Wat speelt daar?

Oterdoom: “Op Texel dreigt een tekort aan zoet water bij grote droogte. Ook speelt er verziltingsproblematiek. Vanuit de landbouw wordt gezocht naar toekomstbestendige en duurzame oplossingen. Dit gebeurt samen met de gemeente, Hoogheemraadschap, recreatieondernemers, natuurorganisaties en bewoners.”

Wijnsma: “Als IKW en Wadddenfonds betalen we niet toevallig mee aan zoetwaterprojecten op Texel. Er wordt onder andere gekeken naar ondergrondse opslag. Maar we willen vervolgstappen zetten, zodat het eiland zelfvoorzienend kan worden.”

Wat wordt er verkend in Harlingen en op Terschelling?

Oterdoom: “Zowel in Harlingen als op Terschelling spelen meerdere vraagstukken waaronder verzilting en  slibproblematiek. De havens slibben er dicht. We verkennen nu met diverse partijen of Water as Leverage hierbij kan helpen.”

Wijnsma: “Als zoet en zout water samenkomen, slaat slib neer. Zowel de haven als de recreatievaart heeft daar last van. Baggeren is geen duurzame oplossing en is gigaduur. Een oplossing kan bijvoorbeeld het omleggen van de spui in Harlingen zijn. Zoet water wordt dan op de Waddenzee geloosd en daar kunnen kwelders ontstaan. Dat is weer goed voor de biodiversiteit.”